اگر موتور را قلب خودرو بدانیم، روغن موتور نقش خون را در این سیستم پیچیده ایفا می کند. درست همانطور که خون باید ویژگی های خاصی داشته باشد تا بتواند وظایف خود را به درستی انجام دهد، روغن موتور نیز باید متناسب با شرایط محیطی و دمایی انتخاب شود.
برای درک بهتر رفتار روغن موتور در دماهای مختلف، می توانیم آن را با عسل مقایسه کنیم. همانطور که عسل در یخچال سفت و غلیظ می شود و در گرما روان و رقیق می شود، روغن موتور نیز در دماهای مختلف رفتار متفاوتی از خود نشان می دهد. این تغییرات می تواند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد موتور، مصرف سوخت و طول عمر قطعات داشته باشد.
در این راهنما، قصد داریم به شما کمک کنیم تا با درک صحیح از تفاوت های روغن موتور در فصول مختلف، بهترین روغن موتور را برای خودرو خود داشته باشید.
آشنایی با مفاهیم پایه روغن موتور
ویسکوزیته یا گرانروی چیست؟
ویسکوزیته یا گرانروی، میزان مقاومت یک مایع در برابر جاری شدن است. به زبان ساده‌تر، ویسکوزیته نشان می‌دهد که یک مایع چقدر "غلیظ" یا "رقیق" است. در مورد روغن موتور، این ویژگی بسیار مهم است زیرا:
- در دمای پایین، روغن باید به اندازه کافی رقیق باشد تا بتواند سریع در موتور جریان یابد
- در دمای بالا، روغن باید غلظت کافی داشته باشد تا بتواند لایه محافظتی مناسبی بین قطعات ایجاد کند
درجه‌بندی SAE و مفهوم اعداد روی روغن موتور
عددهایی که روی روغن موتور می‌بینید (مثل 5W-30 یا 10W-40) براساس استاندارد SAE (انجمن مهندسین خودرو) درج می‌شوند:
- عدد قبل از W: نشان‌دهنده ویسکوزیته روغن در دمای سرد است (W مخفف Winter است)
- هرچه این عدد کمتر باشد (مثلاً 0W یا 5W)، روغن در سرما رقیق‌تر است
- مناسب برای استارت در هوای سرد
- عدد بعد از W: نشان‌دهنده ویسکوزیته روغن در دمای بالا (100 درجه سانتیگراد) است
- هرچه این عدد بیشتر باشد (مثلاً 40 یا 50)، روغن در گرما غلیظ‌تر است
- محافظت بهتر در دمای کارکرد موتور
تأثیر دما بر ویسکوزیته روغن موتور
دما تأثیر مستقیمی بر ویسکوزیته روغن موتور دارد:
- در دمای پایین:
- روغن غلیظ‌تر می‌شود
- جریان روغن کندتر می‌شود
- استارت موتور سخت‌تر می‌شود
- مصرف سوخت افزایش می‌یابد
- در دمای بالا:
- روغن رقیق‌تر می‌شود
- لایه روغن نازک‌تر می‌شود
- احتمال سایش قطعات افزایش می‌یابد
- فشار روغن کاهش می‌یابد
روغن‌های تک‌درجه و چند درجه
- روغن‌های تک درجه:
- فقط برای یک محدوده دمایی مناسب هستند
- مثال: SAE 30 یا SAE 40
- امروزه کمتر استفاده می‌شوند
- روغن‌های چند درجه:
- در محدوده وسیع‌تری از دما کارایی دارند
- حاوی مواد افزودنی بهبوددهنده شاخص ویسکوزیته هستند
- مثال: 10W-40 یا 5W-30
- امروزه بیشتر استفاده می‌شوند
استانداردهای کیفی روغن موتور
روغن موتورها علاوه بر درجه SAE، دارای استانداردهای کیفی مختلفی هستند:
- API (انستیتو نفت آمریکا)
- ACEA (انجمن سازندگان خودرو اروپا)
- ILSAC (کمیته بین‌المللی تأیید و استandardسازی روان‌کننده‌ها)
این درجه‌بندی‌ها نشان‌دهنده سطح کیفی و کاربرد روغن موتور هستند و باید متناسب با توصیه سازنده خودرو انتخاب شوند.
روغن موتور مناسب تابستان
در فصل تابستان، به دلیل افزایش دمای محیط و بالا رفتن دمای کارکرد موتور، نیاز به روغن موتوری داریم که بتواند غلظت مناسب خود را حفظ کرده و لایه محافظتی کافی بین قطعات ایجاد کند. روغن موتور مناسب تابستان باید ویسکوزیته بالاتری در دمای گرم داشته باشد تا از نازک شدن بیش از حد و کاهش خاصیت روانکاری جلوگیری کند.
نکات کلیدی انتخاب روغن موتور تابستانی:
- درجه‌های توصیه شده: 10W-40، 20W-50 و 15W-40
- برای مناطق بسیار گرم (مثل جنوب کشور): 20W-50
- برای مناطق معتدل: 10W-40
- حتماً به توصیه سازنده خودرو در دفترچه راهنما توجه کنید
- برای خودروهای با کارکرد سنگین و ترافیک شهری، درجه بالاتر توصیه می‌شود
- خرید فقط از نمایندگی‌های معتبر برای اطمینان از اصالت روغن
روغن موتور مناسب زمستان
در فصل زمستان، به دلیل کاهش دمای محیط، موتور خودرو با چالش استارت سرد و افزایش غلظت روغن روبرو می‌شود. در این شرایط نیاز به روغن موتوری داریم که در دمای پایین به راحتی جریان یابد و بتواند سریعاً به تمام قسمت‌های موتور برسد. روغن موتور زمستانی باید ویسکوزیته پایین‌تری در دمای سرد داشته باشد تا موتور راحت‌تر روشن شود و قطعات در لحظات اولیه استارت آسیب نبینند.
نکات کلیدی انتخاب روغن موتور زمستانی:
- درجه‌های توصیه شده: 0W-30، 5W-30 و 5W-40
- برای مناطق با زمستان بسیار سرد: 0W-30
- برای مناطق با سرمای متوسط: 5W-30
- به عدد قبل از W توجه کنید - هرچه کمتر باشد، برای سرما مناسب‌تر است
- حتماً طبق دفترچه راهنمای خودرو انتخاب کنید
- در زمستان حتماً اجازه دهید موتور قبل از حرکت گرم شود
- فقط از نمایندگی‌های مجاز خرید کنید
روغن موتور چهار فصل
روغن موتور چهار فصل نوعی روغن پیشرفته است که برای عملکرد مناسب در طیف وسیعی از دما طراحی شده است. این روغن‌ها با استفاده از افزودنی‌های خاص، در سرما به راحتی جریان می‌یابند و در گرما نیز غلظت مناسب خود را حفظ می‌کنند. مزیت اصلی این روغن‌ها عدم نیاز به تعویض فصلی و راحتی استفاده در طول سال است، اما باید توجه داشت که در شرایط آب و هوایی شدید (سرمای زیر 20- یا گرمای بالای 40 درجه) ممکن است عملکرد بهینه نداشته باشند.
نکات کلیدی انتخاب روغن موتور چهار فصل:
- درجه‌های رایج: 10W-40 (پرکاربردترین)، 5W-40 و 0W-40
- مناسب برای مناطق با آب و هوای معتدل
- ایده‌آل برای خودروهای شهری با کارکرد متوسط
- دارای صرفه اقتصادی به دلیل عدم نیاز به تعویض فصلی
- قیمت بالاتر نسبت به روغن‌های تک فصل
- حتماً از برندهای معتبر تهیه شود
- تعویض منظم طبق کیلومتر توصیه شده در دفترچه راهنما
راهنمای انتخاب روغن موتور بر اساس:
راهنمای انتخاب بر اساس نوع خودرو
برای خودروهای مختلف، روغن موتور مناسب متفاوت است:
- خودروهای بنزینی جدید: معمولاً 5W-30 یا 5W-40
- خودروهای دیزلی: معمولاً 15W-40 یا 10W-40
- خودروهای قدیمی‌تر: ترجیحاً 20W-50
- خودروهای توربوشارژ: روغن مخصوص توربو با استاندارد ویژه
- خودروهای هیبریدی: روغن‌های مخصوص با ویسکوزیته پایین
راهنمای انتخاب بر اساس شرایط اقلیمی
دمای محیط نقش مهمی در انتخاب روغن دارد:
- مناطق گرمسیر (بالای 35 درجه): 20W-50 یا 15W-40
- مناطق معتدل: 10W-40 یا 5W-40
- مناطق سردسیر (زیر صفر درجه): 0W-30 یا 5W-30
- مناطق با تغییرات دمایی شدید: روغن چهار فصل
- مناطق ساحلی و شرجی: روغن با خاصیت ضد خوردگی بالا
راهنمای انتخاب بر اساس توصیه سازنده
همیشه اولویت با توصیه سازنده است:
- مراجعه به دفترچه راهنما برای درجه و استاندارد مناسب
- توجه به استانداردهای API و ACEA توصیه شده
- رعایت محدودیت‌های گارانتی
- توجه به فواصل تعویض پیشنهادی
- استفاده از برندهای تأیید شده توسط سازنده
راهنمای انتخاب بر اساس کارکرد خودرو
نوع استفاده از خودرو در انتخاب روغن مؤثر است:
- استفاده شهری و ترافیک سنگین: روغن با گرید بالاتر
- مسافت‌های طولانی: روغن با پایداری حرارتی بالا
- حمل بار سنگین: روغن با ویسکوزیته بالاتر
- رانندگی اسپرت: روغن مخصوص با محافظت بیشتر
- کارکرد کم و متوسط: روغن چهار فصل استاندارد
پرسش های متداول
آیا می‌توانم از روغن موتور تابستانی در زمستان استفاده کنم؟
خیر، توصیه نمی‌شود. روغن تابستانی در سرما غلیظ‌تر شده و ممکن است به موتور در زمان استارت آسیب بزند. بهتر است از روغن مناسب فصل یا روغن چهار فصل استفاده کنید.
چرا عدد W در روغن موتور مهم است؟
W مخفف Winter (زمستان) است. عدد قبل از W نشان‌دهنده عملکرد روغن در دمای پایین است. هرچه این عدد کمتر باشد (مثل 0W یا 5W)، روغن در سرما بهتر عمل می‌کند.
چه زمانی باید روغن موتور را تعویض کنم؟
- طبق کیلومتر توصیه شده در دفترچه راهنما (معمولاً هر 5000 تا 10000 کیلومتر)
- قبل از شروع فصل سرما یا گرما (برای روغن‌های تک فصل)
- در صورت تغییر رنگ یا بوی غیرعادی روغن
روغن موتور چهار فصل برای همه خودروها مناسب است؟
نه لزوماً. باید به توصیه سازنده خودرو در دفترچه راهنما توجه کرد. برخی خودروها نیاز به روغن‌های خاص با استانداردهای ویژه دارند.
علائم خراب شدن روغن موتور چیست؟
- تیره و سیاه شدن بیش از حد روغن
- بوی سوختگی
- روشن شدن چراغ روغن
- صدای غیرعادی موتور
- دود آبی از اگزوز
روغن موتور تقلبی را چگونه تشخیص دهیم؟
- خرید فقط از نمایندگی‌های معتبر
- بررسی هولوگرام و کد اصالت
- قیمت خیلی پایین‌تر از حد معمول
- کیفیت نامناسب بسته‌بندی
آیا استفاده از روغن با کیفیت بالاتر به موتور آسیب می‌زند؟
نه، اما هزینه اضافی غیرضروری است. بهتر است از روغن توصیه شده توسط سازنده با درجه و استاندارد مناسب استفاده کنید.
جمع بندی پایانی
انتخاب روغن موتور مناسب یکی از مهم‌ترین تصمیمات در نگهداری خودرو است. با توجه به مطالب گفته شده، می‌توانیم نکات کلیدی را این‌گونه جمع‌بندی کنیم:
نکات طلایی انتخاب روغن موتور
- همیشه اولویت با توصیه‌های سازنده خودرو در دفترچه راهنماست
- به شرایط آب و هوایی منطقه خود توجه کنید
- به عدد قبل از W برای زمستان و عدد بعد از W برای تابستان دقت کنید
- روغن را فقط از نمایندگی‌های معتبر تهیه کنید
مناسب‌ترین انتخاب برای فصول مختلف
- تابستان: روغن‌های با درجه بالاتر مثل 20W-50
- زمستان: روغن‌های با درجه پایین‌تر مثل 5W-30
- چهار فصل: روغن‌های میانه مثل 10W-40 برای مناطق معتدل
برای اطمینان از انتخاب درست و خرید روغن موتور اصل و سایر لوازم یدکی خودرو، می‌توانید به بخش لوازم یدکی بیک نیک مراجعه کنید. در این بخش، انواع روغن موتور اصل با گارانتی معتبر در دسترس شماست.
به یاد داشته باشید که استفاده از روغن موتور مناسب نه تنها عملکرد خودرو را بهبود می‌بخشد، بلکه در طولانی مدت باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های تعمیر و نگهداری خواهد شد.
